Recenzje

Powiedzieć o fado, że to „gatunek muzyczny rodem z Portugalii”, to jak nie powiedzieć o nim nic. Za fado stoi cała wielka kultura i kawał historii. Ono żyje wciąż czerpiąc ze swych korzeni. Dlatego jest  tak pociągające i wyjątkowe. Dlatego nieuchronnie oplata i przenika do głębi. A niemniej fascynująca jest jego historia opisana w obszernym tomie „Historia Fado”, którego autorem jest uznany specjalista Rui Vieira Nery, człowiek przesiąknięty fado na wskroś.

Jego opracowanie zawiera zebrany nakładem ogromnej pracy materiał skierowany do badaczy - naukowców i pasjonatów. Wagę tej publikacji trudno przecenić, bo zgłębia zjawisko o niemożliwym do uchwycenia ładunku emocjonalnym. Jest on wręcz jego częścią. Wszak po portugalsku „fado” znaczy „los”, „przeznaczenie”.

Rui Viera Nery prowadzi czytelnika przez dzieje tej muzyki i życiorysy ludzi z nią związanych. W tychże dziejach odbija się wszystko, co wiąże się z Portugalią i jej historią, bo fado jak nic innego odzwierciedla losy tego kraju. Kształtowały je tak rozmaite przemiany kulturowe oraz postęp, jak i życie społeczne z jego pozytywnymi i tragicznymi aspektami.

Fado przeżywało więc, tak jak cały kraj: wojny, cenzurę, zmiany ekonomiczne, głód. Samo, wywodząc się z ubogich portowych dzielnic, przez lata, wraz z ich mieszkańcami z tej biedy się wydobywało. Jak pokazuje Nery - skutecznie.
W „Historii Fado” można odnaleźć wszystkie odcienie tej muzyki. Pomagają w tym tłumaczenia tekstów pieśni, archiwalne zdjęcia i plakaty. Można zanurzyć się w unikalnej atmosferze i dać jej ponieść. Dotknąć wzrokiem dawnych barw i wspomnień, a także obdarzonej już blichtrem scen współczesności.

Obszerna, interkulturowa księga „Historii Fado” to zdecydowanie nie lektura na raz. Wymaga ona czasu i uwagi, ale dzięki Nery'emu można jej wręcz posmakować, poobcować z magią portugalskiej muzyki, poezji, mentalności. I do tego zrobić to w dowolnym czasie.

Dziś fado już nie jest muzyką nizin. Błyszczy w świetle jupiterów. Dokąd zmierza? Przed odpowiedzą na to pytanie warto zbadać skąd przychodzi. „Historia Fado” jawi się w tym nieodzownym przewodnikiem i doprawdy trudno byłby go zamienić na co innego.